Woordenlijst

Basisbegrippen

ai	harmonie
ki	levensenergie, innerlijke kracht
do	de weg, methode
hara	buik, centrum
tanden	centrum, 3 cm onder de navel
ki ai	schreeuw vanuit hara
shin	rechtstreeks
kokyu	ademhalingskracht
uke	degene die de techniek ontvangt
tori, nage	werper, degene die de techniek maakt
waza	techniek
uchi	binnen
soto	buiten

Houding

kamae	lichaamshouding
shizen hontai	natuurlijke lichaamshouding
sankaku ho	stabiele stand met voeten
hito e mi	in driehoeks positie
dachi	stand
zenkutsu dachi	70% van het gewicht voren, 30% achteren
kukutsu dachi	70% van het gewicht achter, 30% voren
kiba dachi	paardrijstand
hanmi	stand
hidari (hanmi)	links (voorstaan)
migi (hanmi)	rechts (voorstaan)
ai hanmi	gelijke stand (met partner)
gyaku hanmi	ongelijke stand, spiegelbeeld stand
ma ai	basisafstand
zan shin	aandacht vasthouden, bewust
kuzushi	evenwicht storen
tsukuri	positie waar kuzushi mogelijk wordt

Positie

kiza	zittende houding met tenen in de mat
seiza	zittende positie
sonkyo	hurkend
shikko	lopen op de knie
suwari waza	zittende techniek (beide partners)
tachi waza	staande techniek (beide partners)
hanmi handachi waza	tori zittend, uke staand

Richting

omote	voorlangs
ura	achterlangs
sokumen	zijwaarts
mae	voor
ushiro	achter, van achteren
yoko	zij
jodan	hoog, alles boven de schouders
chudan	midden, tussen schouders en band (obi)
gedan	laag, beneden de band (obi)

Ontvangen van de techniek

ukemi	het ontvangen van de techniek, valbreken
mai ukemi	voorwaartse val
ushiro ukemi	achterwaartse val
yoko ukemi	zijwaartse val
chokuto	val op de plaats met afslaan ukemi
kaiten (ukemi)	rollend (valbreken)
tobi ukemi	vrije val

Lichaamsdelen

ashi	been, voet
hiji	elleboog
hiza	knie
kata	schouder
kote	pols
koshi	heupen
tai	lichaam
te	hand
te gatana	buitenkant van de hand, snijkant

Lichaamsbewegingen

tai sabaki	lichaamsbeweging, basis van technieken
irimi	ingaande beweging, instappen
tenkan	draaiende beweging, wegdraaiend
irimi tenkan	instappen en wegdraaien
tenkai	draai om zonder stap
kaiten	stap in, draai om, irimi + tenkai
uchi irimi	voorlangs ingaan
uchi kaiten	binnendoor ingaan
suri ashi	voorwaartse stap: eerst voorste, dan achterste voet
ayumi ashi	afwisselende stap
suburi	bokenoefening zonder partner
shiho giri	vier-hoeken zwaardslag
happo giri	acht-hoeken zwaardslag

Aanvalsvormen

uchi	slag
shomen uchi	rechtstreekse slag naar het midden van het voorhoofd
yokomen uchi	cirkelslag naar zijkant van partner's hoofd
tsuki ("tskie")	vuiststoot
mune tsuki	vuiststoot naar middenrif
furi tsuki	upper cut
atemi	schijnaanval
mae giri	voorwaartse trap
ushiro giri	achterwaartse trap
yoko giri	zijwaartse trap
mawashi giri	ronde trap
tanto dori	aanval met mes
tachi dori	aanval met zwaard (bo ken)
futari gake	twee aanvallers
futari dori	twee aanvallers grijpen polsen

Wijze van vastpakken van partner

dori	vastpakken
eri dori	greep met een hand in nekkraag
kata dori	schoudergreep met een hand
katate dori	polsgreep met een hand
ushiro kubi shime	een hand grijpt pols van achteren, andere hand grijpt revers in wurggreep
morote dori	greep met twee handen op een pols
mune daki shime	met een hand een pols pakken en met de andere hand wurggreep van achteren
mune dori	greep met beide handen gekruist aan revers
ryo te dori	greep met twee handen op twee polsen
sode dori	greep aan elleboog mouw (met een hand)
hiji dori	greep aan de elleboog
ushiro ryo-katate dori	greep van achteren aan polsen

'Warming-up' en basisoefeningen

aiki taiso	warming-up
taiso	basisoefening
kata	oefening bestaande uit gestileerde bewegingen
furitama	handen schudden na torifune
torifune	roei oefening
junbi undo	voorbereidende oefeningen
junbo taiso	warming-up
haishin undo	strekken van de rug (met partner)
ikkyo undo	ikkyo basisoefening
kokyu ho	ademhalings- en ki oefening
kokyu ryoku tenkan ho	ademkracht oefening
kokyu ryoku no yosei ho	ademkracht oefening
nigiri ho	ademkrachtoefening met uke's polsen vastgepakt

Technieken

nage	worp, werpen (lett. 'leiden')
ikkyo	eerste techniek, armdraai
nikyo	tweede techniek, polsklem
sankyo	derde techniek, pols verdraaiing
yonkyo	vierde techniek, polsdraai naar beneden
gokyo	5e techniek (tegen mes)
rokkyu	6e techniek, elleboogklem
udehishigi	6e techniek, elleboogklem
hijikime osae	6e techniek, elleboogklem
irimi nage	ingaande worp (hand in nek)
juji nage	werptechniek waarbij uke's ellebogen gekruist worden
kaiten nage	werptechniek waarbij uke gedraaid wordt
uchi kaiten nage	raddraai worp binnenlangs
uchi kaiten	raddraai ademhalingsworp
kokyu nage	binnenlangs
soto kaiten nage	raddraai worp buitenlangs
soto kaiten kokyu nage	raddraai ademhalingsworp buitenlangs
koshi nage	heupworp
kote gaeshi	werptechniek met pols naar buiten draaien
kokyu nage	basiswerptechniek, alg. alle worptechnieken
shiho nage	vier-hoekenworp
sumi otoshi	hoekworp
tenshi nage	hemel en aarde-worp
udegarami nage	arm-kruisworp
uchi kaiten katagatame	raddraai schouder klem
uchi kaiten sankyo	binnenlangs partner, dan sankyo
jiju waza	vrije toepassing van technieken
henka waza	gevarieerde technieken
kaeshi waza	overnametechnieken
kihon waza	basis technieken

Wapens

bo	lange staaf
bo ken	houten zwaard
jo	stok
katana	Japans zwaard
wakizashi	korte zwaard
ken	Japans stalen zwaard
iaito	Japans zwaard (met aluminiumlegering, niet scherp)
naginata	Japanse hellebaard
shoto	Japans kort zwaard
tanto	houten mes

Tellen

mu ('mu')	nul, leeg
ichi ('ietsj')	een
ni ('nie')	twee
san ('san')	drie
shi ('sjie')	vier (yon)
go ('go')	vijf
roku ('rok')	zes
shichi ('sjiets')	zeven
hachi ('hadzj')	acht
ku ('koe')	negen
ju ('dzjoe')	tien
ju ichi, ju ni	elf, twaalf.. etc.
ni ju	twintig
san ju	dertig
yon ju	veertig
go ju	vijftig
rok ju	zestig
sichi ju	zeventig
hachi ju	tachtig
ku ju	negentig
hyaku	honderd

Kleding

gi, keikogi, dogi	trainingspak
obi	band
hakama	broekrok
zari	slippers

Dojo

dojo	trainingsplaats voor krijgskunsten
tatami	mat
kamiza	hoge kant van de mat
shomiza	lage kant van de mat
joseki	hoge zijkant van de mat
shimoeseki	lage zijkant van de mat
rei	groeten, buiging
ritsurei	staande buiging
zarei	zittende buiging

Uitspraken en opdrachten

one gaeshi masu	wij groeten u beleefd
domo arigato gozai mashita	dank je/dank u wel
hai	ja
(hai) dozo	ga je gang!
yame	stop (en ga aan de kant zitten)
tate	sta op
suwate	ga zitten
mawatte	draai
kotai	wissel van partner
morikai	herhaal de handeling
hantae	andere kant gebruiken
aite kaite	zoek andere partner op

Graden en titels

dan	graad
kyu	klas, 'ondergraad'
Shodan	houder van 1st dan
Nidan	houder van 2de dan
Sandan	houder van 3de dan
Yondan	houder van 4de dan
Godan	houder van 5de dan
Rokudan	houder van 6de dan
yudansha	aikidoka met dangraad
sensei	leraar
shidoin	leraar met examenbevoegdheid
fukoshidoin	leraar met examenbevoegdheid
shihan	meester (vanaf 6e dan)

Achtergrondbegrippen

aikido	moderne discipline van harmonie tussen opposities op universele schaal
aikijutsu	oude krijgstechnieken gebaseerd op het principe van coördinatie tussen aanval en verdediging
aikibudo	oudere vorm van aikido
aiki jo	wapensysteem met stok gebaseerd op het aikido
aiki ken	wapensysteem met houten zwaard gebaseerd op het aikido
bu	krijgskunst(en)
bujutsu	krijgskunsten
bushi	krijger
daito ryu	ongewapende krijgstechniek, 'voorloper' van aikido
jiujutsu	ongewapende krijgstechniek
judo	weg van soepelheid'
iajiutsu	oude krijgskunst gebaseerd op het trekken van het zwaard
iaido	de 'weg' van het trekken van het zwaard
kara te do	weg van de lege hand'
kendo	Japanse zwaardkunst
kenjutsu	Japanse zwaardtechniek
tantojutsu	techniek van het mesvechten
samurai	krijger, militair in Japanse feodale periode
deshi	leerling
uchi deshi	inwonende leerling
sempai	oudere leerling (t.o.v. kohai)
kohai	jongere leerling (t.o.v. sempai)

Kenjutsu

Standen

Seigan kamai

mugamai

Hasso kamai

waki kamai

Kurai dachi

Kashima shin ryu

Kihon tachi, Start Tori: Mugamai, Start Uke: Mugamai

Kesa giri
Ashi barai ukibune
Kiri wari
Wari tsuki
Kurai dachi

Ura dachi, Start Tori: Mugamai, Start Uke: Hasso kamai

Men tachi zuke
Kesa tachi zuke
Do tachi zuke
Gedan kote dome
Kyo dachi kote giri
Sokui zuke
Mikiri ken chu tai
Naori taichu ken
Kesa giri sode suri
Enbi ken

Aishin kumi tachi, Start Tori: Waki kamai, Start Uke: Waki kamai

Kumi tachi kiri dome
Kumi tachi seigan
Kumi wakare warizuki
Kumi tachi kaeshi kote
Kumi wakare taoshi uchi

Iaido

Nikitsuke	het trekken van het zwaard, meteen overgaande in een snede
Kiritsuke	de direct volgende slag, snede of steek
Chiburi	het afschudden van het bloed van de zwaardkling
Noto	het insteken van het zwaard in de schede

Woordenlijst voor kinderen

Onne gaishi mas	Groeten bij begin
Domo arigato gozai masjta	Groeten bij einde
1	Ietsj
2	Ni
3	San
4	Sji
5	Go
6	Rok
7	Sietsj
8	Hatsj
9	Kyu
10	Ju

Mai ukemi	Voorwaarts vallen
Yoko ukemi	Zijwaarts vallen
Ushiro ukemi	Achterwaarts vallen
Shikko	Knielopen
Migi	Rechts
Hidari	Links
Migi hanmi	Rechtse stand
Hidari hanmi	Linkse stand
Ai hanmi	Beide met hetzelfde been voor (links-links of rechts-rechts)
Gyaku hanmi	Spiegelbeeld-stand (links-rechts of rechts-links)
Tatte	Staan
Suwatte	Zitten

Seiza	Op de knieën zitten
Kiza	Op de tenen en knieën zitten
Sonkyo	Op de hurken zitten

Torifune	Roeioefening
Furitama	Met de handen schudden

Taisabaki irimi	Instappen
Taisabaki tenkan	Uitdraaien

Ikkio	Eerste techniek (deur openen en instappen)
Irimi nage	Hand in de nek en ronddraaien
Shiho nage	Hand voor, onderdoor en draai
Uchi kaiten nage	Naast instappen en draaien
Tenchi nage	Hemel en aarde worp